włoszczyzna: życie na piaskach i wsród chaszczy

gdy Wenecja nie była jeszcze Wenecją, a łachami piachu porośniętymi trzciną i krzakami, czyli wyglądała tak jak obecnie wygląda Torcello, Torcello było tym czym obecnie jest Wenecja, a więc centrum Laguny, cywilizacyjnym, ma się rozumieć.

Początkowo Torcello było, by użyć współczesnej terminologii, obozem dla uchodźców z rzymskiego Altinum, uciekających przed Barbarzyńcami.  Potem przed dwa wieki nie działo się nic poza wielką powodzią zwaną Rotta della  Cucca, z 17. października 589, pierwszej historycznie udokumentowanej acqua alta, opisanej przez historyka Lombardów. Oczywiście oprócz Wielkiej Wody Torcello zalewały fale uchodźców, o tej pierwszej już wpominałam, potem nadciągnęły następne, tym razem uciekających nie przed Attilą, a przed Lombardami i Frankami. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że to dzięki Lombardom i Frankom Torcello stało się centrum Laguny. Wyspa się zaludnia, a mieszkańcy zbijają fortunę na produkcji soli i na pośredniczeniu w handlu z Bizancjum. W w 638 na wyspę przenosi się biskup Altinum. Od tej daty przez następne 300 lat, Torcello kwitnie. Powstają pałace i kościoły, miasto ma ponad 10 tysięcy mieszkańców.

Zdjęcia: Jacqueline Poggi, Vincent, Daniel Daranas i MIchael Day

Z okresu świetności pozostały do naszych czasów jedynie resztki: katedra Santa Maria Assunta,  kościół Santa Fosca i Palazzo del Consiglio (zwanego też Palazzo della Podesta), katedrę wybudowano w VII wieku, przebudowano w 1008 roku. Santa Fosca i palazzo to też wiek XI czyli wiek, w którym dobra passa Torcello dobiegała końca. Trudno powiedzieć co było początkiem końca: malaria? Rosnące wpływy weneckie? A może zmiany geologiczne uniemożliwjące produkcję soli l? A z resztą, czy jest to istotne? Torcello wymierało przez następne cztery wieki, a ostatecznego aktu zniszczenia dokonała nie przyroda, a barbarzyńcy. I nie ci,przed którymi uciekali mieszkańcy Altinum, a ci z drugiej strony Laguny: przez wiele lat Wenecjanie traktowali zabudowę Torcello jako skład materiałów budowlanych. Cud, że ocalało cokolwiek. A ocalały i kamienne mozaiki na posadzce i 18 marmurowych greckich kolumn oddzielających boczne nawy. Zachowały się również mozaiki ukończone zanim położono pierwszą tesserę w bazylice św. Marka. Nad głównym ołtarzem, zamiast tradycyjnego Chrystusa Pantokratora, króluje Matka Boska z Dzieciątkiem, prawdopodobnie dzieło artystów z Konstantynopola. W kaplicy po prawej stronie jest Chrystus z Archaniołami i świętymi Ambrożym, Augustynem, Marcinem i Mikołajem, ciut prymitywniej, gdyż znacznie wcześniej wykonani, a na ścianie zachodniej można podziwiać Sąd Ostateczny, a właściwie jego fragmenty, bowiem w XIX wieku odrestaurowano mozaikę, odrywając jednocześnie jej fragmenty i zastępując nieudoulnie wykonanymi kopiami. Z oryginalnej mozaiki zachowało się jedynie  Piekło.

Co za trafna metafora.


======
O zabytkach Torcello po polsku , nie zgadza mi się jedynie datowanie Palazzo del Consiglio, gdyż moje źródła podają XI-XII wiek.

Ceny i godziny otwarcia można znaleźć na stronie Veneto Inside Połączenie z Torcello warto sprawdzić na stronie ACTV. Na przykład od sierpnia na Torcello płynie 12., jest to linia eksperymentalna, a więc jest możliwe, że ją skasują. Myśmy przesiadali się na Burano.