włoszczyzna: zdecydowanie niemodny

na imię dano mu Santa Maria di Cartignano. I było to chyba jeszcze za życia Benedykta z Nursii, który podobno miał w okolicy swoją pustelnię lub inną chałupkę. Ale może to być tylko taka miejscowa legenda, aby dodać prowincjonalnemu klasztorowi odrobinę znaczenia. Faktem jednak jest, że Santa Maria di Cartignano, gdy jeszcze był klasztorem, należał do zakonu benedyktyńskiego, a powiązany był z samym Montecassino. Jak wyglądały jego losy za rządów benedyktynów, trudno powiedzieć, zwłaszcza że klasztor żył z dala od najważniejszych nurtów.

Bez wdawania się w dyskusje na temat dokumentów, władców, nadań i rozkładu sił w regionie, przeskakujemy do XIII wieku: kościół, a właściwie klasztor, ma prawie 200 lat. Należy do Celestynów, zakonu jak najbardziej miejscowego, gdyż założonego w 1264 przez benedyktyna Pietro, zwanego Morrone, w Maielli,  położonego jakieś 20 km w linii prostej od Santa Maria di Carignano.

Celestyni zaczynają swój żywot jako zakon mnisi oparty na regule benedyktyńskiej, wspartej zasadami franciszkańskimi (ubóstwo i pokora) oraz ascezą kamedułów i grandmontanów. Najwyraźniej Celestynów, choć są zakonem wpływowym i wspieranym przez Andegawenów,  nie interesują nowinki architektonicznie, gdyż kościół - wtedy już trójnawowy -jest zdecydowanie niemodny. W wieku XIII panuje moda alla Cystersi, a więc krużganki, ozdobne i smukłe kolumny, świetliste wnętrza. Tymczasem Santa Maria di Cartignano ma przysadziste kolumny i fasadę, a łuki nawet nie próbują zwiastować strzelistości.

Wpływy Celestynów skończyły się jakieś 200 lat później, a sam zakon rozwiązano początkiem XIX wieku. Kościół próbowano jeszcze raz podźwignąć, ale chyba nic z tego nie wyszło, gdyż poza liściem konopii indyjskich wyrytym na ołtarzu, Santa Maria di Cartignano zachowała swój dawny urok: minimalistyczne rybki płyną na głowicach kolumn, apsyda nadal jest romańska, okienka przypominają szczeliny.

Celestyni: http://portalwiedzy.onet
Santa Maria di Cartignano: http://www.museonazionaleabruzzo.beniculturali.it
adres: przy SS153, w Bussi sul Tirino, Abruzja