włoszczyzna: zielone świątki kulinarne

jeszcze nie umiem języka włoskiego powszechnego a już zaczynam łazić na dialekty. Trochę z ciekawości (czym różni się dialekt z Sabiny od dialektu z Ciociarii? ), trochę z przekory, bo chciałabym takiemu Kargulowi powiedzieć sabińskie grüssgott, a najbardziej z patriotyzmu lokalnego, bo chciałabym zamówić  pancottu w restauracji nad jeziorem Turano.

Potrawy w sabińskich restauracjach bywają recytowane w swoich oryginalnych -czyt. dialektowych - nazwach, więc warto być zorientowanym. Że frittata co i sparaci to frittata ze szparagami to raczej jasne, ale jak domyśleć się co to trippa cu sugu e liva raja. pane a mullu co i cococcili e u parmigian, cicierchiole (czyżby od Cicero pochodziła?) czy też scafata?

I tak wiem już, że

• trippa cu sugu a liva raja to flaki w sosie aglione, czyli sosie pomidorowym ze świeżą oliwą z tłoczoną ze szczepu raja.
• cicierchiole= makaron, coś jak polskie łazanki
• pane a mullu co i cococcilli e u parmigian: rodzaj bruschetty z parmezanem i cukinią (cococcilli) smażoną na oliwie z cebulę
• Scafata będzie u mnie na stole w maju, gdy pojawi się pierwszy bób: do podsmażonej na oliwie cebuli dodać miętę i bób. Dusić pod przykryciem jakąś godzinkę, aż bób zmięknie.

Gdy tylko znajdę odpowiedni kawał żelaza może spróbuję zrobić pizzillu, czyli pizzę (z sodą zamiast drożdży i z oliwą), którą opieka się -  jak popłomyki - na gorącej blasze kuchennej.

Znalazłam też przepis na potrawę o wdzięcznej nazwie pizza co i sfrizzuli. Najpierw robi się pizzę z mąki, drożdży, jajka (!), rodzynek i skórki cytrynowej i pomarańczowej. A potem tajemniczy składnik zwany l'assugnia ze świni, pokrojony w kostkę, obgotowany i ostudzony nakłada się na ciasto. I tak powstaje drożdżowy pieróg. Pewnie fajne, tylko co to jest - do cholery - ta assugnia?

Tak więc czytam o i dialetti meridionali, meridionali estremi, mediani, galloitallico i coraz bardziej wiem, że nic nie wiem, zwłaszcza lekcje gramatyki przespałam tak w szkole średniej jak i na studiach; trochę wiem o formowaniu się języka angielskiego i coś mi się przypomina o e pochylonym, które miało jakieś znaczenie, ale już nie pamiętam jakie.

Sabińskie nazwy i przepisy znalazłam na stronie Sabiny; mapki dialektów można zobaczyć na włoskiej wikipedii